Vertrouwensbeginsel geschonden? Sneller succes met deze 3 stappen!
Een ambtenaar heeft u een toezegging gedaan. Daar mag u dan ook op vertrouwen. Of toch niet? Voorheen was de kans groot geweest dat u de overheid niet aan deze toezegging had kunnen houden. Het aantonen van een schending van het vertrouwensbeginsel was in het bestuursrecht namelijk praktisch onmogelijk. Door recente jurisprudentie is de kans echter iets groter geworden, dat de overheid wel aan de toezegging van haar ambtenaar gebonden is. In dit artikel gaan wij in op de drie stappen die u moet doorlopen voor een succesvol beroep op het vertrouwensbeginsel.
Wat is het vertrouwensbeginsel?
Net als bij andere rechtsgebieden, kent ook het bestuursrecht een vertrouwensbeginsel. Dit beginsel heeft betrekking op de vraag of en wanneer de burger op een uitlating of gedraging van een ambtenaar mag vertrouwen. Oftewel wanneer de overheid de toezeggingen die (namens haar) zijn gedaan moet naleven.
Een voorbeeld. U hebt een dakterras gebouwd. Zonder vergunning, omdat verschillende ambtenaren van bouw- en woningtoezicht u hebben verteld dat er niet wordt gehandhaafd. Ondanks deze uitlating, sommeert het college u om (onder verbeurte van een dwangsom) het dakterras te verwijderen. Volgens u volledig onterecht. Op basis van de eerdere toezeggingen van de gemeente bent u er immers vanuit gegaan dat er niet gehandhaafd zou worden. Hoe zit dit nu?
Wanneer wordt het vertrouwensbeginsel geschonden?
Om vast te stellen of de overheid aan de uitlating van de ambtenaar is gebonden, doorloopt de Raad van State in haar uitspraak van 29 mei 2019 drie stappen.
-
Is er een toezegging gedaan?
Allereerst moet u bewijzen dat er een toezegging is gedaan die bij u de indruk heeft gewekt dat er weloverwogen een standpunt is bepaald over het uitoefenen van een bevoegdheid. Of niet.
Houd hierbij rekening met de volgende aandachtspunten:
- De toezegging moet betrekking hebben op een specifieke situatie. Een algemene mededeling kan dus nooit een toezegging opleveren.
- Voorzie de ambtenaar van de juiste informatie en verdraai de feiten (dus) niet. Zelf moet u namelijk altijd te goeder trouw zijn.
- U hebt een onderzoeksplicht. U kunt dus geen vertrouwen ontlenen aan een mededeling waarvan u weet of had moeten weten dat deze (juridisch) niet correct is. Of dat deze buiten de bevoegdheid van het bestuursorgaan ligt.
- Zorg dat u de toezegging zwart op wit hebt. U moet namelijk kunnen bewijzen dat de ambtenaar de toezegging inderdaad heeft gedaan. Bovendien is het met een schriftelijke toezegging eerder aannemelijk dat de mededeling welbewust is gedaan. Wordt aan u een mondelinge toezegging gedaan? Vraag dan dus altijd even om een schriftelijke bevestiging.
-
Komt de toezegging voor rekening van de overheid?
Is er inderdaad een toezegging gedaan? Dan moet vervolgens worden vastgesteld of de toezegging voor rekening van de overheid moet komen. Centraal staat hierbij hoe de toezegging op u is overgekomen. Anders dan voorheen, is de bedoeling van de betreffende ambtenaar hierbij dus niet (meer) van belang. Met als gevolg dat de overheid (veel) sneller is gebonden aan een toezegging van een ambtenaar.
Wel moet het voor u aannemelijk zijn, dat de betreffende ambtenaar bevoegd was om een standpunt in te nemen. U kunt daarom geen rechten ontlenen aan een toezegging van een medewerker die alleen algemene informatie mag verstrekken (zoals een baliemedewerker). Maar op een toezegging van een medewerker van bouw- en woningtoezicht, zoals in het genoemde voorbeeld, moet u in principe wel kunnen vertrouwen. Houd dus goed voor ogen met wie u contact hebt!
-
Moet de toezegging worden nagekomen?
Is er inderdaad een toezegging gedaan die voor rekening van de overheid komt? Dan moet er ten slotte een belangenafweging worden gemaakt om te bepalen of de toezegging ook moet worden nagekomen. Weegt een ander belang zwaarder dan uw belang? Dan kan de toezegging alsnog niet worden nagekomen. Van een zwaarder wegend belang is sprake als (nakoming van) de toezegging in strijd is met:
- de wet, of;
- het algemeen belang, of;
- belangen van derden.
Is er sprake van zo’n zwaarder wegend belang, dan betekent dat overigens nog niet dat u met lege handen staat. Mogelijk hebt u namelijk wel recht op vergoeding van de schade die is ontstaan doordat u op de toezegging hebt vertrouwd.
Weten of ook u zich succesvol kunt beroepen op het vertrouwensbeginsel?
Of hebt u een andere vraag over het bestuursrecht? Wij staan voor u klaar. Aarzel dus niet om contact met ons op te nemen.
Recent geplaatst in de kennisbank
Geen toevoeging
Denkt u in aanmerking te komen voor gefinancierde rechtsbijstand (toevoeging) of denkt u daar recht op te hebben, dan verwijzen wij u graag door naar Het Juridisch Loket. Wij zijn namelijk niet aangesloten bij de raad van rechtsbijstand als kantoor dat deze toevoegingen mag doen.